Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα
Έκθεση5 Ιουνίου – 31 Αυγούστου 2021
Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν εικαστική έκθεση στο χώρο του Μουσείου, με τίτλο «Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα», τα εγκαίνια της οποίας πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 5 Ιουνίου.
Οι εικαστικές συνθέσεις που παρουσιάζονται στην έκθεση, είναι αποτέλεσμα του εικαστικού διαγωνισμού που συνδιοργάνωσαν οι δύο φορείς από τον Δεκέμβριο του 2020 μέχρι τον Μάιο του 2021 και μπορούν να ενταχθούν σε τέσσερις κύκλους: έργα που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν, έργα που αφορούν σε «σκηνές του Αγώνα», έργα με θέμα τον «θνήσκοντα ήρωα» και έργα που αναπαριστούν τα δεινά του πολέμου. Μεταξύ των έργων που διαγωνίστηκαν, η κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, ξεχώρισε το γλυπτό «Χωρίς Τίτλο» της κ. Βασιλικής Καρακώστα, το οποίο έλαβε το πρώτο βραβείο, το δεύτερο βραβείο έλαβε «Η Ελλάδα στα ερείπιά του…» του κ. Νεκτάριου Παχιαδάκη, ενώ την τρίτη θέση κατέλαβε το ready-made «Μνήμες» του κ. Κωνσταντίνου Γιαννακούλα. Επιπλέον, θετικές εντυπώσεις άφησαν οι δημιουργίες «Κυψέλη» της κ. Άννας Μπότου και «Η Σοφή γαία αναδεικνύει την ελεύθερη Ελλάδα» της κ. Παρασκευής Γιαπάνη, λαμβάνοντας τον πρώτο και δεύτερο έπαινο αντίστοιχα.
Στα εγκαίνια της καλλιτεχνικής έκθεσης, παρευρέθηκαν ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής κ. Νικόλαος Παπαϊωάννου, οι Βουλευτές κκ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, Δημήτρης Κούβελας, Στράτος Σιμόπουλος, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, η αντιδήμαρχος Παιδείας κ. Ιωάννα Κοσμοπούλου, ο Πρόεδρος του ΙΜΜΑ, κ. Νικόλαος Κ. Μαργαρόπουλος, ο κ. Σωκράτης Δωρής, Διευθύνων Σύμβουλος του Κέντρου Πολιτισμού ΠΚΜ, μέλη του Διοικητικού
Στον χαιρετισμό του ο Πρύτανης του ΑΠΘ δήλωσε: «Η σημερινή εκδήλωση είναι από τις πιο ξεχωριστές που έχουμε τη χαρά να διοργανώσουμε ως Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το πάντοτε δραστήριο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, διότι ήρθαμε να τιμήσουμε αυτούς τους οποίους, ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, πρωτίστως εκπροσωπούμε: τους ίδιους μας τους φοιτητές. Οι συνθέσεις των σχεδόν πενήντα συμμετεχόντων στην έκθεση αποτελούν την πιο πιστή μαρτυρία των ζυμώσεων που λαμβάνουν χώρα στο Πανεπιστήμιό μας όλο αυτό το δύσκολο διάστημα της πανδημίας και που τώρα πια καθίσταται εφικτό να εκφραστούν στον φυσικό τους χώρο με τον προσήκοντα τρόπο. Όπως εύγλωττα τονίζει ο τίτλος της έκθεσης, τα όσα θα δούμε “απηχούν” τον Αγώνα του ‘21. Είναι εδώ όπου η “άυλη” μνήμη ανακλάται ως απτή αποτύπωση. Και συνάμα η συλλογική μας μνήμη και η εθνική μας ταυτότητα συναντώνται φαντασιακά με τη σημαντικότερη τομή της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Αποτελεί μία αναδρομή στο παρελθόν όσο και μία κλεφτή ματιά στο μέλλον, καθώς μας δίνεται μία σπάνια ευκαιρία να δούμε τον τρόπο με τον οποίο η νεότερη γενιά, τα δικά μας παιδιά, συλλογίζονται τους προγονικούς αγώνες της πατρίδας μας».
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, κ. Νικόλαος Κ. Μαργαρόπουλος, τόνισε το καθήκον του Ιδρύματος να είναι κοινωνός των νέων ιδεών στον χώρο του πολιτισμού και να τις αναδεικνύει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πάντοτε με σεβασμό τόσο στο έργο όσο και στον δημιουργό. Είναι ένα στοίχημα του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, πάντοτε με την αγαστή σύμπραξη μεγάλων ακαδημαϊκών φορέων, όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, να συνεχίσει να στέκεται αρωγός κάθε πρωτοβουλίας που ενδυναμώνει και προβάλλει την ιστορία και την πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας ευρύτερα.
Εκ μέρους της Επιτροπής του ΑΠΘ για τους επετειακούς εορτασμούς του 1821, ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής κ. Παναγιώτης Γκλαβίνης δήλωσε: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι σήμερα που καταφέραμε να κινητοποιήσουμε έναν τόσο μεγάλο σχετικά αριθμό φοιτητών μας για να συμμετάσχουν με έργα τους στον συγκεκριμένο διαγωνισμό. Διότι, από την αρχή των εκδηλώσεων, δεν καταφέραμε να κινητοποιήσουμε τους φοιτητές μας με τον τρόπο και στο βαθμό που το θέλαμε στις δέκα συνολικά εκδηλώσεις που έχουμε οργανώσει μέχρι στιγμής, λόγω των γνωστών συνθηκών που μας επέβαλε η πανδημία. Το να βλέπουμε, λοιπόν, σήμερα τόσα παιδιά να βιώνουν με τις δημιουργίες τους την Ελληνική Επανάσταση, είναι ένα σημάδι πολύ ενθαρρυντικό για την απήχηση που έχει στις ψυχές και τη σκέψη των παιδιών μας η Εθνική Παλιγγενεσία».
Από την άλλη, η Διευθύντρια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Ιστορικός Τέχνης κ. Φανή Τσατσάια εξήγησε ότι στον διαγωνισμό μπορούσαν να πάρουν μέρος φοιτητές και φοιτήτριες, αλλά και απόφοιτοι των τελευταίων ετών από όλες τις σχολές του ΑΠΘ και τόνισε ότι η συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή μέσα στην εποχή της πανδημίας που η πρόσβαση σε υλικά ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη, καθώς στο Μουσείο έφτασαν 48 έργα ζωγραφικά, γλυπτά, εγκαταστάσεις, video art, κάποια που ακολουθούν τη ρεαλιστική ζωγραφική και άλλα εμπνευσμένα από τον κυβισμό και τον συμβολισμό τα οποία όλα εκτίθενται στην αίθουσα Αλέξανδρος Χαΐτογλου του Μουσείου. Η κ. Τσατσάια συνέχισε λέγοντας ότι ο διάλογος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, όπως αυτός αρθρώνεται στα έργα τέχνης των συμμετεχόντων, επικαιροποιεί βασικές έννοιες του ελληνικού πολιτισμού, όπως η ελευθερία, το αγωνιστικό πνεύμα και η στοχοπροσήλωση στο φαινομενικά ανέφικτο.
Ολοκληρώνοντας, η κ. Σταυρούλα Μαυρογένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών ΠΑ.ΜΑΚ., Διευθύντρια Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης και Γενική Γραμματέας του ΙΜΜΑ είπε: «Η ιστορική ζωγραφική στην Ελλάδα κλήθηκε να υπερασπιστεί τον ιδεολογικό ρόλο που θα μπορούσε να διαμορφώσει την εθνική συνείδηση του νέου ελληνικού κράτους. 200 χρόνια μετά και με τη ματιά των νεών ανθρώπων, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, παρουσιάζει τη νέα διάσταση της έννοιας ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Το μεγαλείο της ελληνικής κοινωνίας είναι η αναγέννησή της μετά από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της εποχής μας. Η καλλιτεχνική μνήμη ξαναστήνει το όραμα των αγώνων με ρεαλιστικό τρόπο και με βαθιά γνώση της έννοιας «θυσία». Αυτό κάνει το καθένα από τα έργα της έκθεσης μοναδικό, επίκαιρο, άμεσο και με ύφος τελετουργικό και δυναμικό».
The resonance of the Greek War of Independence in the art of today
As part of the celebrations marking the 200th anniversary of the Revolution of 1821, the Foundation for the Museum of the Macedonian Struggle and the Modern History of Macedonia in cooperation with the Aristotle University of Thessaloniki organized an art exhibition at the Museum, entitled “The resonance of the Greek War of Independence in the art of today”, the opening of which took place on Saturday, June 5.
The art arrangements presented in the exhibition are the result of the art competition co-organised by the two institutions from December 2020 to May 2021 and can be divided into four categories: works that link the present with the past, works that relate to "scenes of the Struggle", works on the theme of the “dying hero” and works that represent the suffering of war. Among the works that competed, the jury, consisting of cultured people in the fields of letters and arts, singled out the sculpture”Untitled” by Mrs. Vasiliki Karakosta, which received the first prize, the second prize went to “Greece in the ruins of…” by Mr. Nektarios Pachiadakis, while the third place went to the ready-made “Memories” by Mr. Konstantinos Giannakoulas. In addition, positive impressions were made by the creations “Kypseli” by Anna Botou and “The Wise Earth highlights free Greece” by Paraskevi Yiapanis, receiving first and second praise respectively.
The opening of the art exhibition was attended by the Rector of AUTH, Professor Nikolaos Papaioannou, the Members of Parliament Mr. Konstantinos Gkioulekas, Dimitris Kouvelas, Stratos Simopoulos, the Mayor of Thessaloniki Mr. Konstantinos Zervas, the Deputy Mayor of Education Ms. Ioanna Kosmopoulou, the President of IMMA, Mr. Nikolaos Margaropoulos, Mr. Socrates Doris, Managing Director of the Centre of Culture of the Region of Central Macedonia, members of the Board of Directors of the Foundation of the Museum of the Macedonian Struggle, as well as professors of the city’s university institutions.
In his greeting, the Rector of the Aristotle University of Thessaloniki stated: “Today’s event is one of the most special that we have the pleasure to organize as the Aristotle University in cooperation with the always active Museum of the Macedonian Struggle, because we came to honor those whom, as a Higher Educational Institution, we primarily represent: our own students. The compositions of the almost fifty participants in the exhibition are the most faithful testimony of the ferment that has been taking place at our University throughout this difficult period of the pandemic, and which can now be expressed in their physical venue in the appropriate way. As the title of the exhibition articulately emphasizes, what we will see “echoes” the Struggle of 21. It is here where “intangible” memory is reflected as a tangible impression. And at the same time our collective memory and our national identity imaginatively meets with the most important cross-section of Modern Greek History. It is a retrospective look into the past as well as a glimpse into the future, as we are given a rare opportunity to see how the younger generation, our own children, reflect on the ancestral struggles of our homeland.
The President of the Foundation of the Museum of the Macedonian Struggle, Mr. Nikolaos Margaropoulos, stressed the duty of the Foundation to be a communicator of new ideas in the field of culture and to highlight them in the best possible way, always with respect to both the work and the creator. It is a bet of the Foundation of the Museum of the Macedonian Struggle and Modern History of Macedonia, always in close cooperation with major academic institutions, such as the Aristotle University of Thessaloniki, to continue to support every initiative that strengthens and promotes the history and cultural life of Thessaloniki and Macedonia in general.
On behalf of the AUTH Committee for the 1821 anniversary celebrations, the Professor of Law School, Mr. Panagiotis Glavinis said: “We are very happy today that we managed to encourage such a relatively large number of our students to participate with their works in this particular competition. Because, from the beginning of the events, we have not been able to mobilise our students in the way and to the extent we wanted to in the ten events we have arranged so far, due to the known conditions imposed by the pandemic. So to see so many children today experiencing the Greek Revolution with their creations is a very hopeful sign of the effect of the National Revolution on the souls and minds of our children”.
At the other end of spectrum, the Director of the Museum of the Macedonian Struggle, Art Historian, Mrs. Fani Tsatsaia explained that students and graduates of recent years from all faculties of AUTH could take part in the competition and stressed that the participation was particularly impressive in the time of the pandemic when access to materials was very restricted, as 48 works of paintings, sculptures, installations, video art, some following realistic painting and others inspired by cubism and symbolism arrived at the Museum, all of which are exhibited in the Alexandros Haitoglou Hall of the Museum. Ms.Tsatsaia continued by saying that the dialogue between the past and the present, as articulated in the artworks of the participants, updates basic concepts of Greek culture, such as freedom, the agonistic spirit and the dedication to the apparently impossible.
Concluding, Mrs.Stavroula Mavrogeni, Associate Professor, Department of Balkan, Slavic and Oriental Studies, UOM, Director of the Research Centre for Macedonian History and Documentation and Secretary General of IMMA said: “Historical painting in Greece was called upon to defend the ideological role that could form the national consciousness of the new Greek state. 200 years later and through the eyes of young people, the Museum of the Macedonian Struggle presents the new aspect of the concept of REVOLUTION. The greatness of Greek society is its rebirth after the difficulties and adversities of our time. The artistic memory restores the vision of the struggles in a realistic way and with a deep knowledge of the concept of "sacrifice". This makes each of the works in the exhibition unique, modern, direct and with a ritualistic and dynamic style”.
